Kolonoskopi

kolonoskopiKolonoskopi, kalın bağırsak ve rektumun incelendiği endoskopik bir işlemdir. Kolonoskopi uygulaması sırasında gerekirse kalınbağırsaktaki polipler çıkartılabilir veya laboratuvarda incelenmek üzere doku örneği alınabilir. Makattan girilerek gerçekleştirilen kolonoskopi işlemi hem teşhis hem de tedavi amaçlı yapılabilmektedir. Bağırsak ucunda ışık ve kamera olan esnek bir tüple incelenir.

Kolonoskopi; teşhis amaçlı yapıldığı gibi bağırsak kanser taraması ve polip kontrolü için de yapılmaktadır.

Teşhis Amaçlı:

  • Bağırsakta yaşanan sorunların teşhisi için kolonoskopi yapılabilir.

  • Geçmeyen karın ağrısı

  • Rektal kanama

  • Kronik kabızlık

  • Açıklanamayan kansızlık yani anemi veya demir eksikliği

  • Kronik ishal

  • Nedeni açıklanamayan kilo kaybı gibi belirtilerde kolonoskopi yapılmalıdır

Bağırsak kanseri taraması:

Hiçbir şikayet olmasa bile kolon kanseri ve rektum kanserinin erken teşhisi için kolonoskopi yapılmalıdır. 50 yaşın üzerinde her 5 yılda bir kolonoskopi önerilir. Ailesinde kolon veya rektum kanseri geçmişi olan kişiler için kolonoskopi sıklığı değişebilir.

Polip kontrolü:

Daha önce bağırsak polip sorunu yaşayan kişilerin belirli aralıklarla kolonoskopi kontrolünden geçmesi gerekebilir. Bağırsak poliplerinin erken teşhis edilerek kolonoskopi sırasında çıkarılması bağırsak kanserinden korunmanın en önemli yollarından biridir. Kolonun incelenmesini engelleyecek sayıda polip veya bağırsakların tam olarak temizlenememesi durumunda kolonoskopinin 1 yıl içinde tekrarlanması faydalıdır.

Kolonoskopi için hangi doktora gidilmelidir?

Kolonoskopi teşhis için yapılabildiği gibi tedavi amaçlı da gerçekleştirilebilmektedir. Kolon yani kalın bağırsak ve rektumun incelendiği kolonoskopi işlemi gastroenteroloji ve genel cerrahi doktorları tarafından yapılabilmektedir. Kolonoskopi konusunda deneyimli doktorların işlemi gerçekleştirmesi olası komplikasyonların önüne geçebilmektedir. Aynı zamanda kolon delinmesi gibi olası risklere karşı acil müdahale yapılabilecek merkezlerin seçilmesi gerekir.

Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıkları olan kişilerin takibini yapan Gastroenteroloji doktorlarına danışarak kolonoskopi sıklıklarını belirlemeleri önemlidir.

Kolonoskopi riskleri nelerdir?

Kolonoskopi güvenli bir işlemdir. Ancak zaman zaman işlem sırasında veya sonrasında olumsuz durumlar oluşabilmektedir.

  • Kanama

  • İltihaplanma

  • Divertikül denilen kalın bağırsak duvarının dışa doğru fıtıklaşması

  • Şiddetli karın ağrısı

  • İşlem sırasında kullanılan sakinleştiriciye olumsuz tepki

  • Kolon veya rektum duvarında yırtılma (perforasyon)

  • Kalp veya kan damarı hastalığı olan kişilerde sorunlara neden olabilir

Kolonoskopi öncesi neler yapılmalıdır?

Kolonoskopi öncesi işlemi yapacak gastroenteroloji doktoruna;

  • Gebelik

  • Akciğer hastalıkları

  • Kalp hastalıkları

  • Diyabet

  • Kullanılan ilaçlar veya ilaç alerjisi ile ilgili bilgiler verilmelidir

Kolonoskopinin başarılı olabilmesi için bağırsakların boş olması yani temizlenmesi gerekir. Bunun için farklı yöntemler uygulanabilmektedir. Bağırsakların gerekli şekilde temizlenmemiş olması; lezyon veya polip adı verilen yapıların kolonoskopi işlemi sırasında gözden kaçmasına, kolonoskopi işleminin uzamasına(uzayan kolonoskopi riskleri de beraberinde getirebilir), kolonoskopinin tekrarlanasına neden olabilir.

Kolonoskopiye hazırlık diyeti:

Kolonoskopi işleminden önce bazı diyet ya da sıvı kısıtlamaları olabilir. Ancak bu tarz bir beslenme tarzının uygulanıp uygulanmayacağı hastaya göre değişebilmektedir. Doktor hastanın durumunu değerlendirten sonra kolonoskopi için beslenme tarzı gerekli olup olmadığına karar vermektedir. Kolonoskopi diyetinin amacı posa bırakan yüksek lifli bitkisel besinlerden uzak durulmasına dayanır. Lifli gıdaların tüketilmesi çok fazla posa bırakacağı için kolon temizliğinde sorunlar yaşanabilir.

Kolonoskopiden bir gün önce:

Katı yiyecekler tüketilmemelidir. Bunun yerine su, çay, meyve suyu tüketilebilir. Kolonoskopiden bir gün önce bir veya iki kez yoğurt tüketilebilir. Kolonoskopi sırasında kanla karışabilecek kırmızı sıvılardan kaçınmak önemlidir. Kolonoskopiden önceki gece yarısından sonra hiçbir şey yiyip içilmemelidir. Akşam saat 18.00’dan sonra doktorun tavsiye ettiği bağırsağın temizlenmesi için gerekli ilaçlar alınmalıdır.

Kolonoskopi günü:

Katı ve sıvı hiçbir gıda tüketilmemelidir. Kolonoskopi sırasında sakinleştirici anestezi kullanılacağı için sigara ve tütün ürünlerinden uzak durulmalıdır.

Kolonoskopi hazırlık ilaçları:

Kolonoskopi için bağırsakların temizlenmesini sağlayan farklı ilaçlar ve yöntemler bulunmaktadır. Kolonoskopiyi gerçekleştirecek doktor hastaya göre ilaç ve dozaj ayarlamasını gerçekleştirecektir. Uygulanacak kolonoskopi beslenmesinin yanında bağırsakların temizlenmesi için; sodyum fosfat, müshil ilaçları, macrogol etken maddesi içeren ilaçlar, mannitol, polietilen glikol gibi birçok ilaç kullanılmaktadır. Bu ilaçların Kolonoskopiden 4 saat önce bitirilmiş olması gerekmektedir. Bu ilaçların yanı sıra lavman ve bağırsak yıkama(irrigasyon yöntemi) gibi yöntemlerle de kolon temizlenebilmektedir.

Kolonoskopi nasıl yapılır?

  • Kolonoskopinin yapılacağı gün işlemden sonra rahat edebilmek için bol belli rahat kıyafetler giyilmesi önerilir.
  • Kolonoskopiye başlamadan önce hastaya sakinleşmesi için ilaç sedasyon ve ağrı kesici uygulanır.
  • İşlem sırasında hastanın arkasını açıkta bırakacak kolonoskopi pantolonu denilen bir kıyafet giyilmektedir
  • Gerekli görüldüğü durumlarda hastaya solunum, tansiyon ve kalp atış hızının takip edilmesi için vücuda elektrotlar takılabilir.
  • Hasta muayene masasına yan yatırılıp dizleri göğsüne doğru çekilerek kolonoskopi pozisyonu sağlanır.
  • Kolonoskopi pozisyonunun alınmasının ardından doktor makata kolonoskopu yerleştirir.
  • İşlemin daha rahat yapılabilmesi ve daha net bir görüntü elde etmek için doktor bağırsaklara bir miktar hava verebilir.
  • Herhangi bir anormal bölge not edilirse, kolonoskop üzerindeki özel bir aletle bir biyopsi yapılacaktır. Aynı şekilde, bir polip bulunursa, kolonoskopi üzerindeki özel bir tel halka ile polipler çıkarılabilir.
  • Kolonoskopi cihazının ucunda küçük bir video kamera içerir. Kamera görüntüleri harici bir monitöre gönderir, böylece doktor kolonunun içini daha rahat inceleyebilir.
  • Elde edilen görüntüler kaydedilip işlem bittiğinde, doktor kolonoskopu çıkarır.

Kolonoskopiden sonrası:

  • Kolonoskopi sonrası hasta hastane ortamında yaklaşık 1 saat dinlendirilir. Hastalar Kolonoskopiden sonra aynı gün evlerine gönderilir.
  • Hasta sakinleştirici aldığı için refakat etmesi için yanında bir kişinin bulunması önemlidir.
  • Kolonoskopinin yapıldığı gün otomobil sürülmemesi, önemli kararlar alınmaması ve işe geri dönülmemesi gerekir.
  • Kolonoskopinin yapıldığı gün otomobil sürülmemesi, önemli kararlar alınmaması ve işe geri dönülmemesi gerekir.
  • Ağır kaldırmak veya yorucu aktivitelerden uzak durulmalıdır.
  • Kolonoskopi sonrası dışkınızda az miktarda kan görülebilir. Genellikle kolonoskopi sonrası az miktarda kan görülmesi sorun yaratmamaktadır. Ancak kanamanın devam ettiği durumlarda doktorla görüşülmesi gerekir.
  • Günlük yaşam düşenine dönmek için 1 gün geçmesini beklemek gerekir.
  • Kolonoskopiden sonra normal beslenme düzenine geçilebilir. Ancak kolonoskopi sırasında biyopsi için doku alındıysa veya polip çıkartıldıysa doktor özel bir diyet önerebilir.
  • Kolonoskopiden sonra bol sıvı tüketilmesi önemlidir.
  • Kan sulandırıcı ilaç kullanan hastaların bir süre bu ilaçları kesmesi istenebilir. Yine de doktor önerisi olmadan kullanılan hiçbir ilaç bırakılmalıdır.
  • Kolonoskopiden sonraki belirtilere dikkat edin
  • Titreme veya ateş
  • Geçmeyen baş dönmesi ve mide bulantısı
  • Tuvalete çıkamamak
  • Dışkıda kan olması
  • Göğüs ağrısı veya kalp çarpıntısı
  • Birden fazla rektal kanama
  • Şiddetli karın ağrısı veya şişkinlik
  • Kusma gibi sorunlar yaşandığında doktorunuzla görüşmeniz gerekmektedir.
  • Özellikle şiddetli karın ağrısı, ateş, titreme, bulantı ve kusma belirtileri kolon delinmesinin belirtileri olabilmektedir.