Ekokardiyografi kalbin ses dalgaları yolu ile (ultrason) iç yapısının ve işlevlerinin incelenmesidir. Ses dalgalarının iletilmesini sağlayan bir alet (transdüser) vasıtası ile yapılır. Transdüser göğüs duvarının değişik yerlerine uygulanarak, kalbin duvarları ve kapakları değişik pozisyonlarda incelenir.
Temel 4 çeşit ekokardiyografi yöntemi vardır:
Yüzeysel (Transtorasik) Ekokardiyografi (TTE)
Yemek borusu yolu ile Ekokardiyografi (TÖE)
Stres Ekokardiyografi
Strain ve Strain Rate Ekokardiyografi
Yüzeysel ekokardiyografi nasıl yapılır?
Yüzeysel Ekokardiyografi yapılırken; hasta sol yan tarafa yatırılır ve hastanın göğüs kafesi üzerinde jel sürülen transdüser kalbin değişik bölgelerini incelemek üzere dolaştırılarak yapılır. Bu incelemede röntgen ışınları kullanılmaz. Aslında yüzeysel ekokardiyografi ultrason teknolojisidir. Genellikle inceleme 15 dakikada tamamlanır. Ağrısız bir işlemdir ve yan etkisi yoktur. Kalp kapakçıkları, büyük damarların (aort damarı, pulmoner arter) kesitleri ve hareketleri ekranda görülür. Sonuçlar, testi yapan doktor tarafından değerlendirilir.
Neden yüzeysel ekokardiyografi yapılır?
- Stetoskop vasıtasıyla işitilen kalp seslerinin (üfürümler vb) kaynağını bulmak,
- Kalp büyümesinin, açıklanamayan göğüs ağrılarınıın, nefes darlığının veya düzensiz kalp atımlarının sebebini araştırmak,
- Kalp boşluklarının şeklini ve boyutlarını ölçmek,
- Kalp duvarlarının kalınlıklarını ve hareketlerini kontrol etmek,
- Kalp kapak yapılarının ve hareketlerinin net olarak değerlendirilmesi,
- Yapay kapağın fonksiyonlarının değerlendirilmesi,
- Kalp fonksiyonlarını değerlendirmek,
- Kalp kasını etkileyen hastalıkları (örneğin kardiyomiyopatiler) tespit etmek için,
- Kalbin içindeki pıhtı ve tümörlerin değerlendirilmesi,
- Konjenital kalp hastalıkları ya da bu nedenle yapılan cerrahi girişimleri kontrol etmek,
- Kalp krizi sonrası kalp fonksiyonlarının değerlendirilmesi için,
- Kalbin etrafında sıvı toplanması durumunda sıvı miktarının, cinsinin değerlendirilmesi ve kalbi saran perikard zarının yapısını ve kalınlığının değerlendirilmesi,
- Kalpten çıkan ana atar damarların (aort damarı, pulmoner arter) yapı ve çaplarının değerlendirilmesi amacıyla yapılır.
Transözofajiyal ekokardiyografi nedir?
Yaygın olarak kullanılan yüzeysel ekokardiyografi yönteminin yetersiz kaldığı bazı durumlarda yemek borusu yolu ile ekokardiyografi yapılması gerekebilir. Gastroskopiye benzer bir tetkiktir. Yemek borusu yolu ile yapıldığı için transözofajiyal ekokardiyografi.
Neden transözofajiyal ekokardiyografi yapılır?
- Yüzeyel ekokardiyografi ile saptanan kalp içinde pıhtı, kitle veya endokardit adı verilen kalp enfeksiyonuna bağlı hastalıkların daha detaylı incelenmesi için,
- Yapay kapakların fonksiyonlarının detaylı incelenmesi için,
- Aort damar genişlemeleri ve yırtılmalarından şüphe edildiğinde,
- Kalp odacıkları arasındaki zarların üzerindeki deliklerinin incelenmesinde,
- Kalp kapak yetersizliklerinin ciddiyetinin belirlenmesi,
- Kalp kapak tamiri veya kalp deliklerinin kapatılması ameliyatları esnasında ve sonrasında işlem başarısının değerlendirilmesi,
- Akciğer hastalığı, şişmanlık veya göğüs yapısı gibi nedenlerle yeterli kalitede yüzeyel ekokardiyografik görüntü alınamadığı durumlarda TÖE yöntemine başvurulur.
Hasta transözofajiyal ekokardiyografi öncesi nasıl hazırlanır?
Transözofajiyal Ekokardiyografi 4-12 saatlik açlık sonrası yapılır. Alerji, astım yüksek göz tansiyonu, yutma güçlüğü, burun tıkanıklığı, yeni boğaz enfeksiyonu gibi yakınmaları olanların, yemek borusu ve mide ile ilgili sorunları olan hastaların bu durumları incelemeyi yapacak doktora haber vermeleri gereklidir.
Transözofajiyal ekokardiyografi nasıl yapılır?
Transözofajiyal ekokardiyografi yarı girişimsel bir incelemedir. İşlemden hemen önce, gerekli durumlarda damardan ilaç uygulanmasını sağlamak amacıyla damar yolu açılır. Bulantı refleksini bastırıp hastanın işleme uyumunu sağlamak amacıyla ağız ve yumuşak damak bölgesi lokal olarak anestezik bir sprey yardımıyla uyuşturulur.
İşlem ve hasta rahatlığı için damardan sakinleştirici ilaç yapılır. Tetkik sırasında hasta uyumunun sağlanamadığı durumlarda, işlemin tekrarı anestezi doktorunun kontrolünde, ilave sakinleştirici ilaçlar yardımıyla yapılır.
İşlemi yapacak olan kardiyolog tüpün nasıl yutulacağını anlatır. Ağza, hastanın tüpü ısırmaması için bir ağızlık yerleştirilir. Jel ile kayganlaştırılmış transözofajiyal ekokardiyografi probu yavaşça yemek borusundan ilerletilir. Probu yutarken, öğürme ve bulantı olması normaldir. Bu durum geçicidir. Bu sırada burundan nefes alınıp verilir.
Gerekli görülen kalp görüntüleri doktor tarafından videoya kaydedilir ve resimleri çekilir. İşlem bitiminde doktorunuz bulgular hakkında sizi bilgilendirecektir. İnceleme süresi ortalama 15-20 dakikadır. Ancak hazırlık zamanı ile bu süre 30-60 dakikayı bulmaktadır.
Transözofajiyal ekokardiyografi sonrasında dikkat edilecek hususlar nelerdir?
Tetkikten sonra boğazdaki uyuşukluk geçene kadar yaklaşık 2 saat kadar bir şey yenilip içilmemelidir. Tetkik sırasında sakinleştirmek için kullanılan ilaçlar bir süre uyku hali yapabileceği için bu durum tamamen düzelinceye kadar araç ve makine kullanılmamalıdır. Tetkik sonrasında, 1 ya da 2 gün süreyle boğazda acıma ve his kaybı olabilir. Bu geçici bir durumdur ve tedavi gerektirmez.
Stres ekokardiyografi nedir?
Stres ekokardiyografi (SE), egzersiz yöntemleriyle veya kalp atımını hızlandıran ilaçlarla yapılan bir ekokardiyografi uygulamasıdır. Egzersiz ekokardiyografi, koşu bandı efor testinde egzersiz protokolünün uygulamasından hemen önce ve hemen sonra veya bisiklet egzersiz testi yardımıyla egzersizin her aşamasında ekokardiyografik görüntülerin kaydedilmesi şeklinde yapılmaktadır. Egzersiz testinin yapılamadığı durumlarda (bacak damar hastalığı, kas kemik yapı kısıtlılığı) damar yoluyla dobutamin, adenozin, dipiridamol gibi kalp ritmi ve kasılmasını arttıracak ilaçların belli zaman aralıklarında artan dozlarla kullanılması ile ilaçlı stres ekokardiyografi yapılmaktadır.
Stres ekokardiyografi hangi durumlarda yapılır?
Kalıcı kalp pili, EKG’de sol dal bloğu, sol karıncık kalınlaşması ve EKG’de bazı özel bulguların varlığı nedeniyle (preeksitasyon) kalp hastalıklarının diğer yöntemlerle değerlendirilmesi güç olduğunda uygulanır. Miyokard kanlanma bozukluğunu ve ciddiyetini saptamak için akut kalp krizlerinden ve koroner damarlara yapılan girişimsel işlemlerden sonra risk belirlenmesi amacıyla, Kalp cerrahisi dışında cerrahi girişim uygulanacak hastalarda operasyon öncesi kardiyak risk değerlendirilmesi amacıyla uygulanmaktadır. Amaç, kalbin kasılma kapasitesini gözlemlemek, koroner yetersizlik bulgularını araştırmak ve bazı kapak hastalıklarında cerrahi karara yardımcı olabilmektir.
Stres ekokardiyografi öncesi yapılması gerekenler nelerdir?
Stres ekokardiyografi için ortalama 4-6 saatlik açlık gereklidir. Ayrıca bi 6 saatlik sürede sigara içilmemesi ve kafein içeren gıda (çay, kahve, çikolata, kola vb.) veya ilaç (bazı ağrı kesici ilaçlar kafein içerebileceğinden) alınmaması gerekir.
Bu testten 24 saat önce hastanın kullanmakta olduğu bazı ilaçların kesilmesi gerekmektedir. Buna testi isteyen doktor karar verecektir. Alınmasına izin verilen ilaçların testten 3-4 saat önce az miktarda su ile yutulmasında mahsur yoktur.
Aç kalınması istenen tüm testlerde şeker hastalarının şeker düzenleyici ilaçlarını, yemek yenmesine izin verilene kadar almamaları gerekir. SE testi bittikten hemen sonra, yemek yenebilir.
Stres ekokardiyografi nasıl yapılır?
Test hazırlığı, göğse elektrodların takılması ve damar yolunun açılmasından oluşur. Test süresi yaklaşık 1 saattir. Bu inceleme, göğsün üzerinde belli noktalardan kayıt alınarak yapılır. Kalbin dinlenme görüntüleri kaydedilir.
Tercih edilen stres yönetimine bağlı olarak egzersiz testi veya ilaçlı uygulama yapılır. Egzersiz görüntüleri alınır. Daha sonra toparlanma dönemi görüntüleri kaydedilir. Kalp ritmi, kan basıncı izlenir, EKG kayıtları alınır.
Test sırasında kalbin hızlı ve kuvvetli atması çarpıntı olarak algılanır. Bu durum normaldir. İlaçlı Test sırasında (Dobutamin uygulaması) yanaklarda sıcaklık hissi ve kızarma, saçlı deride karıncalanma gibi belirtilerde normaldir. İşlem sırasında göğüs, kol ve çenede ağrı ve huzursuzluk hissedildiğinde, baş dönmesi, göz kararması ve nefes darlığı durumlarında hemen işlemi yapan doktora haber verilmelidir.
Hasta işlemden sonra yarım saat süre ile dinlenme odasında gözlem altında tutulur. Testin yorumu, farklı fazlarda alınan görüntülerde, kalbin kasılma gücünü kıyaslayarak yapılmaktadır.
Stres ekokardiyografik incelemede elde edilen bulgular doktor tarafından hastaya anlatılır ve yazılı bir rapor halinde bir saat içinde kendisine verilir.
Stres ekokardiyografi uygulamasının riski var mıdır?
Stres ekokardiyografi güvenilir bir yöntemdir. İlaçlı stres ekokardiyografi sırasında ilaca bağlı yan etkiler nadiren görülebilmektedir. Bunlar baş ağrısı, terleme, çarpıntı, göğüs ağrısı, nefes darlığı ve bulantıdır.
Nadiren kan basıncında ani düşme ve yükselme, kalpte kulakçıktan ve karıncıktan köken alan sürekli olmayan ani ritim bozulması, kalp hızında yavaşlama, işlem sırasında kalp damar kökenli göğüs ağrısı görülebilir.
Strain oranı ve vektör hız görüntüleme ekokardiyografi nedir?
Strain, Strain oranı ve vektör hız görüntüleme ekokardiyografi, doku Doppler ultrason yöntemi kullanılarak kalbin kasılma ve gevşeme fonksiyonlarını çeşitli düzlemlerde en doğru şekilde ölçmek için geliştirilmiş en hassas, yeni ve modern bir yöntemdir. Bu yöntem özellikle kalp kasının gücünün ve kasılma fonksiyonlarının değerlendirilmesi için uygulanır. Kalp kasının çeşitli bölgeleri seçilerek bu bölgelerin stres ve istirahat anındaki boyutları ve hareketleri farklı düzlemlerle ölçülür.
Ağrısızdır ve hiçbir yan etkisi yoktur. İşlem öncesinde hiçbir hazırlığa gerek yoktur. Herhangi bir kontrast madde kullanılmaz. İşlem ortalama 15-30 dakika sürer.
Sonuçlar testi yapan doktor tarafından değerlendirilip hastaya iletilir. İşlem sonrası hasta derhal ayağa kalkıp günlük yaşamına devam edebilir.
Strain oranı ve vektör hız görüntüleme ekokardiyografi hangi durumlarda yapılır?
Kalp yetersizliği olan bir hastada kalp kasının sahip olduğu kasılma gücü en doğru şekilde hesaplanır. Bu şekilde kalp yetersizliğinin sebebi henüz normal bir gözün ayırt edebileceği seviyeden çok daha erken tespit edilir ve en uygun tedavi seçeneği saptanır.
Kalp krizi geçirmiş bir hastada hasarlı kalp kası kitlesinin belirlenmesinde ve hasarın boyutlarının tespitinde, çok hassas ölçüm olanağı sağlar. Hastaya uygulanacak kalp operasyonu öncesinde kalp kası fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılan çok önemli yöntemlerden biridir. Kalp zarının iltihaplarının tespiti ve çeşitlerinin ayrımını en güvenilir şekilde yapma olanağı verir.
Kalbin sağ ve sol yarısının eş zamanlı çalışma bozukluklarının anında tespiti ve uygulanacak tedavi ve bu tedavinin etkinlik takibi için eşi olmayan bir yöntemdir.
Yüksek frekanslı ses dalgalarının kan damarları içerisinde bulunan kan hücrelerine çarparak geri yansımasıdır. Radyasyon içermeden, hamilelik dışında da bazı hastalıkların takibi için tercih edilebilen renkli doppler ultrasound damarlardaki kanın akış yönüne ve hızına dair güvenilir sonuçlar elde etmeye yardımcı olmaktadır. Bebeğin göbek kordonunda yer alan umblikal damarların incelenmesi için yapılmaktadır. Bununla birlikte kalp, rahim ve beyin damarları da renkli doppler ultrasound sayesinde incelenebilmektedir. Bilinen bir yan etkisi bulunmamaktadır ve gebeliğin her evresinde istenen bir ultrasound yöntemi değildir. Uygulama, kanın akış yönü ve damarlar aracılığıyla gerçekleştiği için damarların henüz istenen belirginliğe ulaşmadığı gebeliğin ilk dönemlerinde yapılmamaktadır.
Röntgen (x-ray), vücudunuzdaki yapıların, özellikle de kemiklerin görüntülenmesini sağlayan hızlı ve kolay uygulanabilen bir yöntemdir.
Düşük doz X-ışını kullanarak görüntü elde edilen mamografi, memenin görüntülemesi için kullanılan en temel yöntemdir. Mamografi, tüm görüntüleme ve tanı yöntemleri içinde meme kanserini en erken saptayabilen yöntemdir. Bir nevi memenin görüntüsünü alabilen röntgen cihazı olarak açıklanabilir.
Sindirim sistemi hastalıklarının incelenmesinde önemli bir yöntem olan endoskopi, hastalıkların tanı, takip ve tedavisinde kullanılır. Yaklaşık 40 yıldır kullanılan bu yöntem ile birçok hastalığın erken teşhisi ve tedavisi yapılabilir. Teknolojinin ilerlemesine bağlı olarak endoskopi uygulaması için kullanılan cihazların kalitesi ve çeşitliliği de artış göstermektedir. Endoskopinin başarısını etkileyen en önemli faktör, yöntemin doğru hastaya ve uzman kişiler aracılığıyla uygulanmasıdır. İşlemden yeterli performansın alınabilmesi için bu uygulama, endoskopi eğitimi alan genel cerrah doktorları ya da gastroenterologlar tarafından yapılmalıdır.
Eski Yunanca’daki “pathos” (hastalık) kelimesinden türetilen patoloji; hastalıklara yol açan nedenleri hastalıklı doku ve organları inceleyerek ortaya çıkartan bilim dalıdır.
Kolonoskopi, kalın bağırsak ve rektumun incelendiği endoskopik bir işlemdir. Kolonoskopi uygulaması sırasında gerekirse kalınbağırsaktaki polipler çıkartılabilir veya laboratuvarda incelenmek üzere doku örneği alınabilir. Makattan girilerek gerçekleştirilen kolonoskopi işlemi hem teşhis hem de tedavi amaçlı yapılabilmektedir. Bağırsak ucunda ışık ve kamera olan esnek bir tüple incelenir.
